Ongi etorria Oppy eta Spirit-i

Mars Phoenix-en ixilaldiaren ondorioz (betirako ote?), aurrerantzean marteko robot gurpildunen abenturak jarraitu ahal izango ditugu gure blog kuttun honetan. Gozatu!

eliza vs gizarte ekintzak

Egin dezagun kalkulu xume bat. Atzo, Noticias de Navarra egunkarian errenta airtorpenetik eliza zein gizarte ekintzetara bideratzen den diruaren eboluzioaren berri ematen zen. Antza, errenta airtorpenetik gizarte ekintzetara bideraturako diruak lehenengo aldiz gainditu omen du Nafarroan elizara bideratzen dena. Berria osoa (bertsio digitala behintzat, paperezkoa landuagoa zegoela uste bait dut) hemen irakurri dezakezue, eta ondorioz hau ez da sarrera honen gaia izango. Baina bai izango dela egunkari honek eskeintzen dituen datuen analisi xumea. Ikus dezagun.

Errenta aitorpena egiterakoan lau aukera daude. %7 elizari eman, %7-a gizarte ekintzetara bideratu, %1,4-a erdibana elizari eta gizarte ekintzetarako bideratu, eta azkenik ezer ez aukeratzea. Egunkari honek aukera bakoitza zenbat pertsonek autatu zutenen datua ematen digu, bai eta aukera bakoitzak eramandako dirua (ikus taula).

	pertsona kopurua	milioi euro
hutsik	68.114	82,52
giza ekintzak	193.775	675,88
eliza	180.625	644,80
biak	20.335	76,83
osotara	462.849	1480,03

Datu hauetatik azkar batean kalkulatu dezakegu pertsona bakoitzak zenbat diru eman duen bai eta guztizkotik, batezbestekoa. Honela, aukera bakoitzean pertsona bakoitzak zenbat diru eman duen batezbestekoarekin zatitzen badugu datuak normalizatuko ditugu. Hau da, talde batekan pertsona bakoitzak emandako dirua batezbestekoaren berdina bada, bateko balioa izango du. Batezbestekoa baino gehiago emandakoek bat baino gehiagoko balioa edukiko dute eta batezbestekoa baino gutxiago emandakoek bat baino gutxiagoko balioa izango dute. Ikusi taula.

	euro/pertsona	normalizatua
hutsik	1211,50	0,38
giza ekintzak	3327,57	1,04
eliza	3741,90	1,17
biak	3778,21	1,18
batezbestekoa	3197,65	1

Taulan idatzitakoa askoz argiago ikusiko dugu azpian dagoen bezalako grafika batean. Zer da, bada, grafikoa honek esaten diguna? Lehenik, azpimarratu behar da bakoitzak emandakoa norberaren errentaren araberakoa dela. Beraz, kalkuluak zuzen badaude (eta egunkariak eskeinitako datuak zuzenak badira) atentzioa deitzen didan lehenengo gauza ondokoa da, hots, inongo aukerarik markatu ez zutenak batezbestekoa baino errenta arras baxuagoa dutenak dira (batezbestekoa baino %60 baxuagoa). Bestalde, Elizarentzako edota eliza gehi gizarte ekintzetako dirua bideratu zutenen errenta batezbestekoa baino %17 eta %18 altuagoa da. Azkenik, gizarte ekintzetarako bideratutakoen errenta batezbestekotik oso urbil dago, %4 altuago izanik.

Odorioak zuen esku uzten ditut. Hala eta guztiz ere, esan beharra dago analisi estatistikoa egin ezean (eta horretarako datu gordinak beharrezkoak lirateke) zenbaki hauen signifikatibotasuna ezin dela jakin, eta ondorioz emaitzok kontu handiz hartu behar direla. Dena den, eta analisi xume honen muga guztiak kontutan hartuta, ez duzue uste gizartearen kuantifizazioaren seinale izan daitekeela?

Mars Phoenix, goian bego

Mars Phoenix zundaren twitterraren berri eman genuenetik luze izan ez bada ere, gaurkoan Marten dagoen (eta betiko egongo den) zundaren agurraren berri eman beharrean gaude. Marteko ipar polora negua iritsi da eta emeki tenperaturak beheruntz joango dira , negu gorriko -128ºC arte. Berogailuak martxan jartzeko beharrezko duen eguzkirik gabe Phoenix izoztu eta atal elektronikoak kraskatu egingo zaizkio, udaberrian berpizteko aukerarik gabe geratuz.

Twitterreko mezuak jarraitu duzuenok jada honen berri izango zenuten, bai eta une honen zain egonere. Izan ere, azken asteotan bere hilartitzaren bila egindako lehiaketaren berri eman digu:

Not everyone gets the chance to read their own epitaph(s). So many great entries, I feel so loved :-) The winners: http://tinyurl.com/5myfz6 1:52 PM Nov 5th from web

Bere egoera kaskarraren berri eman digu,

The team has me on extreme "bed rest" to recharge power supply. There's cautious optimism about pulling out of this in a few days. 7:46 AM Oct 31st from web

agurrak luzatu dizkigu

@PhotoMomT Alex, it's very unlikely I'll wake up next spring (see: http://is.gd/6tkx) but if I do I'll call home. Good luck w/ your project 10:30 AM Nov 9th from web in reply to PhotoMomT

eta azkenik bere heriotzaren baieztapena:

[From Phoenix mission ops: Phoenix is no longer communicating with Earth. We'll continue to listen, but it's likely its mission has ended.] about 23 hours ago from web

Goian bego uda hontan Martera iritsitako robota. Hiru hilabete iraun beharrean, lanean bost eman zituena, Marten ura dagoela baieztatzen duten frogak bilduz.

Gure agurrik beroenak.

Iturriak: Phoenix twitterren, agurra Gizmodon, zehaztapen gahiago Ojo Cientifico-n, NASA-n misioa bukatutzat ematen dute.


Gehigarria: Baiezkorrak zaretenok (arrazoi guztien gaindiko baiezkortasuna duzuenok , agian) Marteko datorren udaberrian Phoenixen mezuen zain egon zaitezkete. Marten sasoiak Lurrekoen bi halako irauten dutenez, urte osoa itxoin beharko duzue (udaberria 2009-ko Urriaren 27-1n hasiko da).

Gehigarria 2 (frikikeri apur bat): Auskalo, hemendik ehunka urtetara, Enterprise espazio untziak "Phnix" izeneko adimen batekin topo egin lezake, bere Twitterreko jarraitzaileekin berriz hitz egin nahian dabilena. Auskalo.

Ondo lo egin, Phoenix.

Mikroberriak: Bananak urdinak dira.

Bai, agian zuk ez zenekien (eta harrigarria badirudi ere zientziak orain arte ez omen zekien), baina bananak urdinak dira.


Baina lasai, ez gaitezen daltonismoa detektatzeko testak egiten hasi, ez bait da daltonismo arazoa. Izan ere, banana guztiak ez dira urdinak. Banana helduak besterik ez. Baina sukaldera bazoaz eta saskian dituzun banana helduei so egiten badiezu, betiko kolore horia ikusiko duzu, betiko orban beltz eta marroiekin. Saia zaitez orain denok poltsikoan daramagun argi ultramorearekin. Bai, argi ultramorearekn banana helduak urdinak ikusiko dituzu orain. Bitxia?

"Fruta heldu guztiek izango dute kolore urdina argi ultramorearen azpian", entsatuko duzu. Ba ez omen da horrela. Badirudi bananekin bakarrik gertatzen dela trukoa. Eta zer dela eta egiten dute bananek horrelako bitxikeria? Zientzia poliki poliki doa aurrera, eta oraingoz horretarako erantzunik ez badauka ere, hipotesiak ez dira falta. Oxidazioa ekiditen duten molekulek sortzen duten efektua agian, intsektu zein beste animali fruitazale gautarrak erakartzeko sistema agian... Auskalo. Baina trukoa ona denik ezin uka daiteke.

Iturria: New Scientist.

Morroi gaiztoek neskak eramaten dituzte

Bagenekien, baina noski, eguneroko bizipenek eskeintzen diguten jakituria ez du zergatik errealitatearekin bat etorri behar. Baina badirudi oraingoan bat etorri dela. Denen ahotan egon da, betidanik, baina jada ez da soilik mutiko zintzook emakumeekin izan dugun arrakasta eskasa justifikatzeko aitzakia. Morroi gaiztoek eramaten dituzte neska guztiak.




Japonian egindako Human Behaviour and Evolution Society biltzarran aurkeztutako ikerketak hala erakusten du behintzat. Esandako ikerketan Hiruko Iluna (ez, ez du PNV-EA-EB hirukoarekin inongo zerikusirik) eta sexu jarrerak aztertzen zituen. Hiruko Iluna kontzeptuak kaleko hizkeran "morroi gaiztoa" deitzen dugunaren psikologia arloan darabilten sinonimoa litzateke eta hiru nortasun ezaugarri biltzen ditu, hots, nartzisismoa (norberaren ganako gehiegizko amodioa), sikopatia (edo jokabide antisoziala eta) eta makiavelismoa (ingurukoen engainatzea eta manipulazioa). Nortasun ezaugarri hauek, test batzuen bidez, pertsona batzuen sexu ohiturekin matematikoki erlazionatu ziren (bikote kopurua eta harreman laburrak edukitzeko joera, beste batzuen artean). Emaitzek herri jakituria baieztatu zuten, hots, Hiruko Hilunaren ezaugarrietan puntuazio altuagoa zutenek bikotekide gehiago edukitzeko eta harreman laburrak izateko joera handiagoa omen zuten. Bitxia, korrelazio hau, gainera, gizonengan ematen dela bakarrik.

Joera hau, gainera, kulturaz gainekoa dela dirudi, izan ere, kultura faktorea kontutan hatzen duten beste ikerketa batzu ere emaitza hauekin bat datoz.

Nartzisismoa, sikopatia eta makiavelismoa berez gizarte batentzako kaltegarriak diren ezaugarriak, giza populazioan zergaitik diraute azalduko luke aurkikuntza honek. Izan ere, abaintailarik eduki ezean, laister desagertuko liratekeen ezaugarriak lirateke. Azalpena ez dago erabat itxia, izan ere oraindik ez bait dakigu zer dela medio hiru ezaugarri hauek diren hain erakargarriak H. sapiens espezieko emeentzako, ez eta zergatik ezaugarriok ez diren populazioan gehiako barreiatu.

Bitartean, emakumeak erakatzeko ahalmen negatiboa dugunok badugu kontsolatzerik, izan ere, esan dezakegu burusoil, lodi, argalak, itsusi zein aspergarriak, bahintzat ez garela ez narzisistak, ez sikopatak eta ezta makiabelikoak ere (ligatzeko estrategia bezala balioko ote du argudio honek?). Hau kontsolamendua.

Iturria: New Scientist.

Jarrai ezazu Mars Phoenix-en bizipenak Tartaloren Ikusmiran

Aurrerantzean Mars Phoenix-en bizipenak eta aurkikuntzak jarraitu ahal izango dituzu zure blog kuttun honetan. Eskuineko zutabeko goiko aldean, Eguneko Astronomia Irudiaren gainean, Mars Phoenix-ek Twiterren kaleratutako azkenengo sarrera ikusi ahal izango duzu.

Denak dira abantailak Tartaloren Ikusmira irakurtzen dutenentzako! (eta bide batez, zientzia kazetari frustratu baten bihotza poztuko duzu).

Phoenix-ek elurra ikusi du marten

Eta hala jakinarazi digu Twitter-en bidez. Zoragarria, elurra marten, Phoenix errobotak ikusi eta Twitter-en "argitaratu" duena. Ederra izan behar du marten elurra nola egiten duen ikustea, ondoan errobota lagun duzularik.


Iturria: Microsiervos.

Eguzkiaren antzeko izarraren inguruan biraka dabilen planetan guri begira inor balego...

Ikusi duzue eskuinean dagoen irudia? Eguneko Astronomia Irudia da. Ingeleraz Astronomy Picture of the Day deitzen dena (edo APOD, anglesa hiztunek hain gogoko duten akronioak erabiliz). Tira, eguneko astronomia irudia NASAk egunero plazaratzen duen astronomiarekin zerikusia duen irudi edo argazkia da ( izenak berak dioen gauza bera baino apur bat luzatuta, azalpen itxura izan dezan). Argazki interesgarriak orokorrean, zientziaren gertaera berrienekin zerikusia dutenak gehienetan, eta oso ondo azalduta guztietan.


Gaurkoan (2008ko Irailaren 19-an) gurea bezalako izar baten inguruan biraka dabilen planeta baten lehenengo argazki zuzena (orain arte zeharkako arrastoak erabili izan dira) erakusten dute. Txundigarria. Gure begiradaren aurrean hortxe dago planeta. Hain urruti (500 argi urte besterik ez!) eta hain antzekoa. Eta aldi berean hain desberdina izan daitekeena. Badirudi, imaginazioaren begiarekin fito fito so egiten badiogu, planeta horretan, txundituta ere, guri begira dagoen hizaki bizidun bat dagoela, bere buruari gu nolakoak garen galdezka. Berehala ordenagailutik (edo dena delakotik) altxa eta bere betiko zeregin estralurtarrekin, arrotzekin jarraitzeko. Izugarria.

Zoritxarrez estralurtar horren planetaren inguruan biraka dabilen izarra (eta ondorioz planeta bera ere) gazteegia da (milioi urte gutxi batzu besterik, gure eguzkiaren 5000 milioi urteen ondoan) bizitza eta are gutxiago adimena edukitzeko (planeta ere handiegia da, gure Jupiterren 8 aldiz halakoa). Ze pena. Baina hor egongo balitz...

Hemendi aurrera, zuen blogik kuttunenean, Eguneko Astronomia Irudia izango duzue egunero ikusgai. Ez ezazue Eguneko Astronomia Irudia Tartaloren Ikusmiran egunero bisitatzeko aukerarik galdu gero!